 |
| Celso Emilio Ferreiro |
No programa de hoxe seguiremos revisando as musicalizacións feitas sobre os poemas de Celso Emilio Ferreiro que aparecen nos seus poemarios de Viaxe ao País dos Ananos e Cimenterio Privado, ademais de escoitar algunhas musicalizacións de poemas soltos que non pertenzen a ningún dos seus poemarios. Escoitaremos ínterpretacións dos cantantes Suso Vaamonde, Luis Emilio Batallan, Xerardo Moscoso, Amancio Prada, Xosé Samuel, Xulio Formoso, Xesús Alonso Montero, Margot Galante Garrone, e das formacións Alecrín, Cumbre, Saraibas e Kaluha (Ca Lúa).
.jpg)
.jpg)
Celso Emilio Ferreiro e a súa familia marchan a caracas (venezuela) en Maio de 1966, onde, na Hermandad Gallega venezolana ocúpase da dirección, redacción e confección do periódico quincenal Irmandade, da dirección e orientación do Cine Clube da sociedade, da dirección e redacción da emisión radiofónica Sempre en Galicia e mais da dirección e orientación da Escola Castelao. En 1967 funda e preside a Agrupación Nós. No1968 e tras un proceso fraudulento, accede á dirección da Hermandad Gallega un grupo reaccionario proclive ao franquismo, que decide expulsalo a el e máis ao seu fillo en Xullo de 1968. O poeta responde así á misiva na que lles comunicaron as súas expulsións:
[...] grandemente satisfeitos de ter sido ouxeto da xenreira represiva dise Consello [...], desautorizamos que se revise o noso caso, pois non queremos, baixo ningun conceito, renunciar ao privilexio de sabernos repudiados polo feixismo.
O encontro con estes sectores mercantilistas e reaccionarios, cando el esperaba atopar unha Galiza viva e combatente, inspiroulle o libro Viaxe ao país dos Ananos neste ano de 1968.
Viaxe ao país dos Ananos é a obra satírica por excelencia de Celso Emilio, que relata a aventura dun Gulliver Ferreiro que chega a un país habitado por ananos, é unha denuncia da cativeza moral e política dos sectores da emigración galega en venezuela, abertamente franquistas, que non só expulsaron ao poeta e ao seu fillo da Hermandad Gallega, senón que perseguiron a extradición del e da súa familia do país. Non obstante, cómpre sinalar que non é un alegato contra a emigración común deses milleiros de homes e mulleres que tiveron que marchar de Galiza para sobreviviren, só contra deses emigrantes acomodados que atopa ao frente de certas institucións galegas.
 |
La Fundación Celso Emilio Ferreiro reedita
"Galicia Canta" en Diciembre de 2014 |
Grazas á súa iniciativa grávase e edítase en caracas en 1970 o primeiro disco LP en galego
Galicia Canta onde ademais de ser o autor de varias das letras e da presentación do disco co heterónimo de Arístides Silveira (co que publicaría as súas
Cantigas de Escarnho e Maldizer nese mesmo ano), el mesmo interactúa con Xulio Formoso tocando o pandeiro nunha das cancións. Este disco é seguramente o disco máis buscado da música galega, ou polo menos foino ata hai un par de meses, cando a
Fundación Celso Emilio Ferreiro decide facer unha edición facsímil de 250 exemplares deste histórico disco, que ademáis Luis Ferreiro, presidente da fundación e fillo de Celso Emilio, distribuiu de balde aos interesados. Podedes escoitar as cancións deste disco no blog de
Sempre en Galiza que, aínda que tivo que retirar todo o material de descarga, facilitounos moitísimo material de música galega durante moitos anos (sen o que neste blog non se poderían ter feitos a meirande parte dos programas en galego) e aínda segue a ser un magnífico blog de referencia.
A continuación reprodúcense os poemas soltos non editados en ningún dos poemarios de Celso Emilio Ferreiro que escoitaremos no programa de hoxe.
Vintecinco Anos de Paz (1966)
España, sangue e area:
trinta millós de farrapos
atados a unha cadea.
Todos levan sobre a faz
un carimbo de tristura:
vintecinco anos de paz.
Paz de cuartel, paz de preso,
paz de pobo asoballado,
paz de pau e tente teso.
Paz do conde de Fenosa,
gran cabaleiro da industria
que asulaga a terra nosa.
Paz de osario e cimenterio,
paz de chaira inhabitada,
paz de oprobio e cautiverio.
Paz de mazmorra e censura,
paz de mansos periodistas
lambecús da dictadura.
Paz de roubo financiado,
paz de pulpo monopolio,
paz de fusil apuntado.
Paz de bispo troglodita,
solideo insolidario,
don Oppas hermafrodita.
España, sangue e area:
trinta millós de pantasmas
van pasando en estadea.
Escrito co seudónimo de Xan Casalderrei como resposta ao enaltecemento do franquismo que se fixo en toda españa en 1964 no 25 aniversario da vitoria franquista que levaba o slogan 25 años de Paz.
Pola Longa Lonxanía [Cantiga do Desterrado] (1970)
Pola longa lonxania
vou camiñando sen présa.
Na noite escura está acesa
unha luz que anúncia ó dia.
Aquelo que eu ben queria,
liberdade, nunca voltou.
Cuberto de noite vou
pola longa lonxania.
O vento lurpio non cesa
de oubear sobre o meu povo.
Como non lle temo ao lobo
vou camiñando sen présa.
Vida errante, noite espesa,
negrura embaixo e enriba.
Mais a miña esperanza altiva
na noite escura está acesa.
Aquelo que eu preferia,
revolución, canto tarda.
Mais o meu anceio agarda
unha luz que anúncia ó dia.
Escrito orixinalmente en castelán para seren cantado por Xulio Formoso, quen o traduciu o galego. O seu titulo orixinal foi Por la Larga Lejanía e aparece en galego no disco Galicia Canta e en castelán no primeiro disco de Xulio Formoso de 1971.
O Dedo na Chaga (1970)
Estas palabras que digo
abróllanme dende o fondo
porque eu endexamáis escondo
a canción que vai conmigo.
Cos meus cantares consigo
ser coma o vento lixeiro,
ninguén me marca o sendeiro,
ninguén me dicta a canción,
teño limpo o corazón
pra vivir ceibe e senlleiro.
Meu canto rudo e sinceiro
co badoco non se avén.
Desprezo a todo o que ten
alma servil de logreiro
sen outro Deus que o diñeiro.
Meu canto a ninguén falaga,
ninguén por cantar me paga,
soio o povo, meu irmán,
aplaude o meu canto chan,
se poño o dedo na chaga.
Escrito orixinalmente en castelán para seren cantado por Xulio Formoso, quen o traduciu o galego. O seu titulo orixinal foi Estas Palabras que Digo, e aparece en galego no disco Galicia Canta e en castelán no quinto disco de Xulio Formoso, La Canción que va Conmigo de 1975.
Dende que Franco e Falanxe [Santo Cristo de Fisterre] (Xaneiro 1962)
.jpg)
Dende que franco e falanxe
aferrollaron españa
somos un povo de ilotas
que nos quedamos sin patria.
Ay La la, Ay la la
Ay la la la la la la
Miña nài miña naiciña
Eiqui non podo vivir
Tanto cura e tanto frade
Non teño sitio pra mi.
Ay La la, Ay la la
Ay la la la la la la
Santo Cristo de Fisterre
Santo da barba dourada
Axudádeme a pasare
A negra noite de españa.
Ay La la, Ay la la
Ay la la la la la la
¿Cuando chegará o dia
de ver libre a nosa patria
que o vento libre response
na porta de cada casa?
Ay La la, Ay la la
Ay la la la la la la
Publicado de maneira anónima no libro Canti della Nuova Resistenza Spagnola publicado por Sergio Liberovici e Michele L. Straniero na editorial Einaudi a finais de 1962, e que fai unha escolma de cancións con textos antifranquistas recollidas por todo o país, entre finais de 1961 e principios do 1962 polos autores e máis outros estudantes e folkloristas italiáns.
Carta a Fuco Buxán (1959)
Fuco Buxán esfarrapado,
fillo da fame e neto de labregos.
Fuco Buxán, que vives de prestado,
comesto o corazón, os ollos cegos.
Fuco Buxán, compadre da miseria,
curmán das inxusticias i os aldraxes.
Fuco Buxán ¿non sintes que na Iberia
feden a podre os homes i as paisaxes?
Fuco Buxán, na noite estrelecida,
hai un río de luz que ven de lexos.
Fuco Buxán da testa decaída,
hai un río de luz pra os homes rexos.
Fuco Buxán, aprinde a andar ergueito,
Fuco Buxán, aprinde a falar forte.
Fuco Buxán, aprinde de tal xeito
que nunca máis esquezas o teu norte.
Fuco Buxán, que fozas de cotío
na terra que te manda e non te deixa.
Fuco Buxán, que tes un largasío
anoitecer na ialma que te apreixa.
FucoBuxán, de sol a sol, esterco,
Fuco Buxán, de sol a sol, eixada,
Fuco Buxán, coutado por un cerco,
Fuco Buxán, máis vale non ter nada.
Mentras o tempo da patria non chega,
mentras non pase o tempo que denigra,
deixa ise escuro afán que te atafega,
Fuco Buxán, ¡emigra!
Foi publicado na revista mexicana Vieiros #116. Foi a primeira canción interpretada en publico por Benedicto, xa como integrante do celectivo Voces Ceibes, aínda que non temos ningunha grabación da versión de Benedicto.
O Atraco (1969)
.jpg)
Maus arriba e boca abaixo o pobo.
Vimos a instalar o silencio,
cero preguntas,
cero movimentos
Porque esto é un atraco,
estades vendo
as pistolas alegres
i os índices propensos
capaces de asumir
mortos a centos.
Pun, pun, ao que se mova,
pun, pun ao que recrame dereitos,
sexa home ou muller,
pun, pun, todos interfectos.
Non hai cousa mellor
pra impoñer a ley do
retroceso,
o orde equidistante,
a paz do cimenterio,
a misa do domingo,
o salario do medo
i o culto aos xerárquicos
estamentos.
Maus arriba e boca abaixo o pobo.
Non perdamos mais tempo.
Porémoslle control
as volveretas e ao vento,
os coitos e as preces,
a luz i o alimento.
Con tricornios de neve
e vergallos domésticos
degolaremos as gorxas
oblicuas
do pensamento,
e a rosa azul dos seños,
inxertaremos.
Serán para sempre nosos
os vosos esqueletos.
Os ollos pra chorar
tan só vos deixaremos.
Publicado no Correo de Galicia #85. Maio 1969
Publicado en 13 Poemas Iracundos y una Canción Inesperada, separata da Revista Expediente #2, Caracas 1970
No programa de hoxe escoitaremos as seguintes cancións:
De Viaxe ao País dos Ananos (1968)
(25) Suso Vaamonde - Gaita Irreal [Nin Rosmar un Laído (1977)]
(01) Suso Vaamonde - Limiar [Limiar (1979)]
(26) Suso Vaamonde - O neno [CEF na voz de Suso Vaamonde (1980)]
(33) Suso Vaamonde - Anaina pra o Che Guevara [CEF na voz de Suso Vaamonde (1980)]
(08) Xerardo Moscoso - Pra Mocedade [Galicia (1976)]
(07) Cumbre - Canción [A Espesura do Camiño (1980)]
(23) Alecrín - Nena Afogada [Homenaxe a Celso Emilio Ferreiro (1989)]
(32) Un día (Recitado) [Homenaxe a Celso Emilio Ferreiro (1989)]
(14) Amancio Prada - Belén, Ano Cero [Canta a Galicia (1984)]
(21) Kaluha - Illa de Toralla [Lotería (1996)]
(29) Kaluha - O Cantor Hippie [Lotería (1996)]
(28) Saraibas - Teoría da Arbre [Cantamos para Poder Voar (1999)]
(02.06) Xosé Samuel - Falo en Nome da Terra [Dende Lonxe (1976)]
(02.13) Luis Emilio Batallán - Agardaréi [Ahí ven o Maio (1975)]
(02.15) Luis Emilio Batallán - Viaxeiro [Ahí ven o Maio (1975)]
De Cimenterio Privado (1973)
(03) Luis Emilio Batallán - Notas Necrolóxicas [Ahí ven o Maio (1975)]
(56) Suso Vaamonde - Derradeira Vontade de Fuco Buxán [Nin Rosmar un Laído (1977)]
(69) Suso Vaamonde - Réquiem [Nin Rosmar un Laído (1977)]
Poemas soltos que non pertencen a ningún poemario
Suso Vaamonde - A Paz (1966) [Loitando (1975)]
Xulio Formoso - Pola Longa Lonxania (Cantiga do Desterrado)(1970) [Galicia Canta (1970)]
Xulio Formoso - Si Pono o Dedo na Chaga (1970) [Galicia Canta (1970)]
Margot Galante - Dende que Franco e Falanxe [Canti della Resistenza Spagnola (1963)]
Xesús Alonso Montero - Santo Cristo de Fisterre (1962) [Homenaxe a CEF - 26 Xuño 2012]
Xesús Alonso Montero - Carta a Fuco Buxán (1959) [Homenaxe a CEF - 26 Xuño 2012]
Luis Emilio Batallán - O Atraco (1969) [Homenaxe a CEF - 26 Xuño 2012]
Preme no reprodutor para escoitar o programa
No programa de hoxe seguiremos revisando as musicalizacións feitas sobre os poemas de Celso Emilio Ferreiro que aparecen nos seus poemarios de Cartafol de Poesía, O Soño Sulagado e Terra de Ningures, ademais de escoitar dúas musicalizacións de poemas soltos que non pertenzen a ningún dos seus poemarios. Escoitaremos ínterpretacións dos cantantes Suso Vaamonde, Pilocha e Xoan Eiriz, das formacións Xocaloma, Verbas Xeitosas, A Quenlla (con Mini e Mero), e do dúo Manoela e Miguel (María Manoela e Miguel Varela)..jpg)
.jpg)
.jpg)
